-
1 масштаблы
1. прил.; прям.; перен.масшта́бный; -масшта́бный (коэффициент, образ)масштаблы линейка — масшта́бная лине́йка
масштаблы төзелеш — масшта́бное строи́тельство
масштаблы эшләр — масшта́бные дела́
эре (зур) масштаблы карта — крупномасшта́бная ка́рта
2. нареч.масштаблы бурычлар хәл итү — реша́ть масшта́бные зада́чи
масшта́бномасштаблы уйлау (фикер йөртү) — мы́слить масшта́бно
масштаблы эш йөртү — де́йствовать масшта́бно
-
2 масштаблы итү
см. масштаблаштыру -
3 эре масштаблы
крупномасшта́бный -
4 зур
1. прил.1)а) большо́й, кру́пный, огро́мныйзур бәхет — огро́мное сча́стье
зур язучы — кру́пный писа́тель
зур совхоз җитәкчесе — руководи́тель кру́пного совхо́за
зур канәгатьләнү хисе — чу́вство большо́го удовлетворе́ния
б) большо́й ( выше нормального), ро́слый; кру́пный, гру́зный (о человеке, детях, животных)зур гәүдәсе белән — свое́й ро́слой фигу́рой
в) большо́й, кру́пный (доход, расход, налог, отряд, класс и т. д.), значи́тельный, соли́дныйзур акча бәрабәренә — за больши́е де́ньги
зур зыян — большо́й уще́рб
г) большо́й, объёмистый, вмести́тельныйзур сумка — вмести́тельная су́мка
д) большо́й, си́льныйколлективныц зур йогынтысы — си́льное влия́ние коллекти́ва
зур игътибар белән күзәтү — следи́ть с больши́м внима́нием
2)а) большо́й, взро́слый, подро́сший ( о ребёнке)нинди зур улыгыз бар икән! — како́й у вас большо́й сын!
б) ста́рший ( по возрасту)зур кызы — ста́ршая дочь
зур оныгы өйләнгәнче яшәде — жил до тех по́р, пока́ ста́рший внук не жени́лся
в) в знач. сущ. зурлар взро́слые; ста́ршиекечкенәм мәктәптә, зурлары эштә — мла́дший в шко́ле, а ста́ршие на рабо́те
зур лар янында тыйнак булу — вести́ себя́ при взро́слых скро́мно
3) в сочет. со сл. на -лы,-ле больше-, крупно-, много-, широко-, высоко-; -стый, -атыйзур масштаблы — широкомасшта́бный
зур аяклы — большено́гий
зур күзле — большегла́зый, глаза́стый
зур колаклы — уша́стый
зур борынлы — носа́тый
зур габаритлы — крупногабари́тный; большегабари́тный
зур күләмле — объёмис-тый, объёмный
2. нареч.зур күкрәкле — большегру́дая
1) широко́ ( открывать рот), кру́пнозур атлау, зур атлап бару — идти́ кру́пным ша́гом
2) бо́льше, кру́пнозур кисү — отре́зать большо́й кусо́к
3) мно́го, премно́гомин синең алда зур бурычлы(мын) — тебе́ премно́го обя́зан я
•- зур гәүдәле
- зур кара тукран
- зур кисәк
- зур кәлтә елан
- зур сөяк••зур кылану (зур тоту) — ва́жничать, вести́ себя́ ва́жно
зур урындагы (зур урындагы кеше) — высокопоста́вленное лицо́
зур үкенечкә каршы (зур бәхетсезлеккә каршы) — вводн. сл. к вели́кому сожале́нию (несча́стью)
зур юлга чыгу — в разн. знач. вы́йти на большу́ю доро́гу
зурга санау (зурга кую; үзен зурга санау; үзен зурга кую) — ва́жничать, напуска́ть на себя́ ва́жность, мнить о себе́ мно́го (высоко́), быть о себе́ высо́кого мне́ния (вообража́ть)
зурга тотыну — бра́ться за большо́е де́ло
- зур алузурдан кубучы (зурдан кубарга яратучы) — гигантома́н
- зур үсү
- зурга җибәрү
- зурга китү
- зурга санау
- зурдан башлау
- зурдан җибәрү
- зурдан кубу -
5 эре
1. прил.1) в разн. знач. кру́пный, большо́йэре җимешләр — кру́пные плоды́
эре тоз — кру́пная соль
эре яңгыр тамчысы — кру́пные ка́пли дождя́
эре хәрефләр белән язу — написа́ть кру́пными (больши́ми) бу́квами
эре колхоз-совхозлар — кру́пные колхо́зы-совхо́зы
эре адымнар белән — кру́пными (больши́ми) шага́ми
эре терлек — кру́пный скот
эре нәсел — кру́пная поро́да
2) в сложн. сл. в сочет. со сл. на -лы крупно-, с кру́пным...эре габаритлы — крупногабари́тный
эре җимешле — крупнопло́дный, с кру́пными плода́ми
эре панельле йорт — крупнопане́льный дом
3) перен.; разг. высокоме́рный, спеси́вый, гордели́вый, зано́счивыйэре кеше — гордели́вый челове́к
2. нареч.эре кыяфәт — высокоме́рный (зано́счивый) вид
1) кру́пнободай эре тарттырылган — пшени́ца смо́лота кру́пно
2) перен. высокоме́рно, надме́нно, зано́счивоэре сөйләшү — разгова́ривать надме́нно (зано́счиво)
үзен эре тота — ведёт себя́ высокоме́рно (надме́нно)
•- эре башаклы
- эре бөртекле
- эре гәүдәле
- эре иләк
- эре калибрлы
- эре ком
- эре масштаблы
- эре тешле
- эре тешле игәү
- эре генә
- эре кылану
- эре кыяфәт белән
- эре сөякле
- эредән кубу
- эредән җибәрү
См. также в других словарях:
масштаб — (МАСШТАБЛЫ) (МАСШТАБЛЫЛЫК) – 1. Картада, сызымда һ. б. ш. шартлы рәвештә алынган озынлыкның, зурлыкның чынбарлыктагы озынлыкка, зурлыкка мөнәсәбәте 2. күч. Күләм, колач … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бай — с. 1. Зур мал мөлкәтле, матди кыйммәткә ия булган. рәв. бай яшәү. Нәр. б. күп санына, микъдарына ия булган без болынга бик бай түгел 2. Мул, күп. Кирәкле, файдалы компоненты күп булган (төрле катнашмалар, минераллар тур.) бай руда 3. сир. Яхшы,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
зур — с. 1. Күләме, микъдары буенча гадәтидән олы, артык; киресе – кечкенә. Сан ягыннан гадәтидән артык, күп. Ишле, күп кешесе булган 2. Көче, барышы яки тәэсире буенча гадәтидән артык, көчле. Киң колачлы, масштаблы зур көрәшләр. Тирән, нык нигезле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
палетка — Үтә күренмәле пластинкага төшерелгән масштаблы челтәр – кәгазьгә һ. б. басылган фигураларның мәйданын якынча билгеләү өчен кулл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
партия — 1. Иҗтимагый көчләрнең (сыйныфның) иң алдынгы, актив өлешен үзендә туплаган һәм шул көчләр интересы өчен көрәшкә җитәкли торган киң масштаблы политик оешма. тар. СССР коммунистлар партиясе тур. 2. Уртак теләк, уртак фикер нигезендә берләшкән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
план — 1. Берәр урын, корылма, әйберләрнең, пропорцияләрен саклаган хәлдә, кәгазьгә төшерелгән масштаблы сызымы 2. Сәхнәдә берәр әйбернең тамашачыдан ерак яки якын торышы, тамашачы күзлегеннән караганда торышы. Экрандагы сүрәтләрнең зурлыгы кечелеге 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эре — I. с. 1. Бер үк төрле зур күләмдәге кисәкләрдән торган; киресе: вак. Зур, зур күләмдәге эре чәчәкле көнбагыш. Киң, озын, зур (йөреш, адым тур.) 2. күч. Тәкәббер, һавалы банкка эре генә кереп китте 3. Матди мөмкинлекләре буенча зур масштаблы эре… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге